İşten çıkarılan birçok işçi için işe iade davası, hem haklarını korumak hem de iş hayatına geri dönmek için önemli bir yoldur. Ancak her işçi bu davayı açamaz; belirli şartların yerine gelmesi gerekir. Bu yazıda işe iade davası şartları nelerdir? sorusuna yanıt vereceğiz. Ayrıca işveren işe iadeyi kabul etmezse ne olur? gibi önemli durumları, kod-uygulamalarını, kıdem süresi ve işçi sayısı gibi kriterleri, avukatlık ücretinden süreç uzunluğuna kadar tüm kritik başlıkları ele alacağız. Amacımız, işten çıkarıldıysanız nelere dikkat etmeniz gerektiğini, hangi durumlarda dava açabileceğinizi ve kazanmanız halinde haklarınızın neler olduğunu açıkça anlamanız. Bilgi dolu ve pratik bir rehber için okumaya devam edin.

İşveren işe iadeyi kabul etmezse ne olur?

İşçi işe iade davasını kazanırsa mahkeme kararı kesinleştiğinde, işçi 10 iş günü içinde işverene işe başlatılmasını talep eder. İşveren bu talebi yerine getirmezse, işçiye boşta geçen süre için ücreti ve diğer hakları ile birlikte işe başlatmama tazminatı ödenir. Boşta geçen süre için tazminat, genellikle en fazla 4 aylık ücret kadar olur. İşe başlatmama tazminatı ise 4-8 aylık brüt ücret arasında belirlenebilir.

İşe iade davasında 30 işçi şartı nedir?

İş Kanunu’na göre işe iade talep edebilmek için işyerinde fesih tarihinde en az 30 işçi çalışıyor olması gerekir. Bu sayı sadece işçinin çalıştığı işyerini değil, işverenin aynı işkolunda sahip olduğu birden fazla işyerini içeriyorsa toplam işçi sayısını kapsar. Çırak, stajyer gibi özel statüdeki çalışanlar koşullara göre sayılmayabilir. Ayrıca belirli iş kollarında ve yer altı işlerinde bazı istisnalar olabilir.

İşe iade davası avukatlık ücreti ne kadar?

Avukatlık ücreti, davanın karmaşıklığına, bulunduğun şehre ve işçinin durumuna göre değişir. Türkiye’de iş davalarında genellikle vekalet ücreti mahkemeye sunulan talep-tutarı ya da avukatın tecrübesine göre ücret tarifesi çerçevesinde belirlenir. Bazı iş mahkemeleri kararlarında karşı tarafın vekalet ücretini de ödemeye hükmedebilir; eğer işveren vekili ile savunma yapılmışsa işçi olumsuz karar durumunda karşı taraf vekalet ücretinden sorumlu olabilir. Sabit bir “kaç lira” demek mümkün değil, ancak avukatla görüşüp dava açılmadan önce ücret tahmini almak önemli.

İşe iade davası kaç celse sürer?

Mahkeme süreci, celse sayısı duruma göre değişir. Basit iş mahkemeleri uyuşmazlığın yoğunluğuna ve delillerin hazırliğine bağlı olarak birkaç celseyle (örneğin 2-4 celse) sonuçlanabilir. Ancak işverenin savunma hazırlaması, bilirkişi raporuna gerek olması veya ek savunma talepleri gibi etkenler celse sayısını artırabilir. Süre bakımından da yıllar sürebilen dosyalar olabilir.

İşten çıkıştan sonra kaç gün içinde dava açılır?

İş Kanunu’na göre fesih bildirim tebliğinden itibaren işçi, işe iade davası için önce arabuluculuğa başvurmalıdır. Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde dava açılmalıdır. Arabulucuya başvurmadan doğrudan dava açılırsa dava usulden reddedilebilir.

Oh koduyla işten çıkarılan işçi ne yapmalı?

“OH kodu” gibi işten çıkış kodunda bir hata varsa, işçi önce SGK’dan kodun hangi gerekçeyle verildiğini öğrenmeli; e-Devlet üzerinden işten çıkış kodu dökümünü kontrol etmelidir. Kod hatası işten çıkış sebebi olarak gösterilmişse, kod düzeltme talebiyle işverene başvurulmalı; gerekirse kodun yanlış olduğunu belgeleyip dava yoluna gidilmelidir. Kod yanlışlığı, tazminat ve işsizlik maaşı gibi hakların doğmasını etkileyebilir. (Not: mevzuat “OH kodu” ifadesini içermeyebilir, kod numarası ve çıkış sebebi önemlidir.)

İşe iade davası hangi durumlarda açılamaz?

Aşağıdaki hallerde işe iade davası açılamaz:

• İş sözleşmesi işçi tarafından istifa, işverenle anlaşma (ikale) gibi yollarla sona erdiyse.

• İş sözleşmesi belirli süreli ise ve belirsiz süreli hale gelmemişse (istisnai durumlar hariç).

• İşçi işyerinde altı aylık kıdem şartını sağlamıyorsa (yer altı işçileri hariç bazı özel durumlar olabilir).

• İşyerinde 30 işçi şartı sağlanmamışsa.

• İşçi işveren vekili ya da işe alım-çıkarım yetkisine sahip yönetici pozisyonundaysa, yönetimde yetkili ise iş güvencesi kapsamına girmeyebilir.

İşe iade davası hangi hallerde açılır?

İşe iade davası şu durumlarda açılabilir:

• İşveren geçerli sebep göstermeksizin fesih yaptıysa.

• Fesih sebebi gösterilmiş fakat bunun kanuni geçerli gerekçeleri taşımadığı iddia ediliyorsa.

• Fesih bildirimi yazılı yapılmamış veya sebepler açık belirtilmemişse.

• Savunma hakkı (işçinin savunmasının alınması) sağlanmamışsa.

• İş güvencesi şartları (30 işçi, 6 aylık kıdem vs.) mevcutsa ve fesih bildirim tebliğinden itibaren arabuluculuk ve süre şartlarına uyulmuşsa.

Kıdem tazminatını alma şartları nelerdir?

Kıdem tazminatı hakkı için gerekli şartlar genel olarak şunlardır:

• İşveren-işçi arasında süresiz/ belirsiz süreli bir iş sözleşmesi bulunması.

• İşçinin aynı işveren nezdinde belli süre (genellikle bir yıl ve üzeri) çalışmış olması (6 aylık kıdem genellikle kıdem tazminatı için koşul değildir, fakat feshe bağlı haklarda işe iade davası şartı olarak geçer).

• Fesih işveren tarafından yapılmış olması; işverenin geçerli neden göstermemesi veya nedenin hukuka uygun olmaması durumunda işçi faydalanabilir.

• İşçinin hizmet süresi ve işin niteliği gibi etkenler (örneğin ihbar süresi, fazla mesai, yıllık izin gibi haklar da hesaplama sırasında dikkate alınır).

Haksız yere işten çıkarılan işçi ne yapmalı?

• Feshi yazılı bildirim ile talep edin; fesih sebebini açıkça ve kesin şekilde istemek önemlidir.

• Kod çıkış işlemlerini kontrol edin (SGK kodu gibi).

• Arabulucuya başvurun ve uyuşmazlığı çözmeye çalışın.

• Eğer anlaşma sağlanamazsa, fesih bildirim tebliğinden itibaren arabuluculuğun son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açın.

• Avukat danışmanlığı alın; delilleri toplamak (performans raporları, yazılı savunma talebi vb.) faydalıdır.

İşe iade davası kazanmanın ne kadar alırım?

İşe iade davası kazandığınızda alabileceğiniz tutarlar genellikle şunlardır:

• Boşta geçen süreye ait ücret ve diğer haklar (izin parası, prim, sosyal haklar) — boşta geçen süre en fazla 4 ay ile sınırlıdır.

• İşe başlatmama tazminatı — işveren işe başlatmazsa genellikle 4-8 aylık brüt ücret arasında bir tutar ödenir.

6 aydan az çalışan bir işçi işe iade davası açabilir mi?

Hayır, genel kural gereği bir işçinin işe iade davası açabilmesi için işyerinde en az 6 aylık kıdeme sahip olması gerekir. Yer altı işçileri gibi özel durumlar istisna teşkil edebilir. Eğer kıdem şartı sağlanmamışsa, dava açılması reddedilir.

Sık Sorulan Sorular

Fesih bildiriminde geçerli neden gösterilmezse dava açılabilir mi?
Evet. Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalı ve sebebi açıkça belirtilmelidir. Gösterilen sebep geçerli değilse ya da hiçbir sebep gösterilmemişse işçi işe iade davası açabilir. İspat yükü işverendedir.

Arabuluculuk zorunlu mu?
Evet. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca işe iade davalarında önce arabulucuya başvurmak dava şartıdır. Arabuluculuk sonunda anlaşma olmazsa iki hafta içinde dava açılabilir.

İşçi başka işte çalışıyor muysa tazminat hakkı düşer mi?
Hayır, işçi başka bir işte çalışsa bile boşta geçen süre için ücret ve diğer haklar hesaba katılır; ancak mahkeme bu durumu değerlendirirken çalışılan işin devam edip etmemesi gibi faktörleri göz önünde bulundurabilir.

İstinaf süresi ne kadardır?
İlk derece mahkemesi kararına karşı Bölge Adliye Mahkemesi’ne istinaf başvurusu mümkündür ve süre ile uygulamalar değişkenlik gösterebilir. Genel olarak 6-10 ay sürebilen süreçler vardır.

Sonuç

İşe iade davası, işçinin iş güvencesi hakkını koruyan önemli bir mekanizmadır. Ancak bu hakkı kullanabilmek için “belirsiz süreli iş sözleşmesi”, “en az 6 aylık kıdem”, “30 işçi şartı” gibi koşulların sağlanması; fesih işlemi ve bildirimi usulüne uygun yapılmış olması gerekir. Ayrıca arabuluculuk başvurusunun süresi ve dava açma zaman limiti gibi hukuki süreçlere dikkat edilmezse hak kaybı yaşanabilir.

Eğer işten çıkarıldıysanız, fesih bildiriminiz ve koşullarınızla ilgili hukuki durumunuzu netleştirmek için bir iş hukuku uzmanı avukatla görüşün. Haklarınızı kaybetmemek için süreleri kaçırmadan adım atmanız önemlidir.